Sal Üstündeki İmparatorluk

Bu yazı Sekans dergisinde yayınlanmıştır: Okumak için tıklayın...

Aynı gemide değiliz, çünkü gemide değiliz. Ülke burası, toplu taşıma aracı değil. Ne var ki iletişim ağları tarafından yinelenip duran bu metafor, imgelemimize çoktan kazınmış durumda. Dilin bu kullanımının ideolojik emeller ile bağlantısının farkında olmakta yarar vardır. Benzer bir durum sinemanın kültür endüstrisinin bir bileşeni olan türleri için de geçerlidir. Michael Ryan ve Douglas Kellner, Politik Kamera (2010: 39) adlı kitaplarında bir adım daha ileri giderek ideolojinin gerçekliğin inşası amacıyla metaforik bir yöntem olduğunu öne sürer. Başta Hollywood olmak üzere, anaakım sinema özelinde ise metaforlar, imgeye yüksek bir anlam yükler: Özgürlük ideali olarak kartal. Buna karşın Ryan ve Kellner bu aşkın ideale sırtını dönen ve “metonimik” olarak tanımladıkları bir yönelime de vurgu yapar. Metonimi, bir ideali hedeflemek yerine daha büyük ya da daha küçük bir bütüne ya da parçaya yönelir: Bir kuş topluluğunun, vahşi yaşamın parçası olarak kartal.

Biz bir gemide olmasak da, Werner Herzog, 1972 tarihli Aguirre: The Wrath of God filminde, bir imparatorluğu, hiyerarşisi, rütbeleri, üyeleri, topu, tüfeği, papazı, kral sofrası ile, gemi olmasa da bir salın üzerine yerleştiriyor. Bunun bir metafor olmadığına şüphe yok ama daha ötesinde bu imge metonimik de değil. Sal üstünde, bilfiil bir imparatorluk karşımızdaki. Buraya nasıl gelebildik?